大塚恭男. 東西生薬考. 創元社, 1993.
日本の医史学研究の一翼を担っていた大塚恭男先生の『東西生薬考』(1993). ドイツで医史学を学んできた才人で、北里大学の東洋医学研究所の所長をなさっていた。彼の『東西生薬考』では合計で73点の著名な生薬の東西比較を行うという素晴らしいお仕事をしている。一つ一つの生薬に関して、ギリシアやルネッサンスの薬物研究や、中国医学のどの段階で、その生薬が明らかになったのかということを比較した研究である。書物のイラストレーションも素晴らしい。珍しい画像がカラーで掲げられ、明らかに違う生薬が混同された様子を図で示すなど、大塚先生の力が存分に発揮されている。
この本をヨーロッパと日本の比較に使えるかもしれない。背景の一つとして、中国・韓国とヨーロッパと日本という三つの側面での移動を考えることができるかもしれない。73点の生薬の選択については、これがどの程度意味があってよく使われたものかがよくわからないが、それでも大塚先生のエントリーを読んで集計すると何かが出てくるだろう。しかし、学名を正確に入力するのは大変でした(笑)
日本名
|
学名
|
アイスランドゴケ
|
Cetraria islandica
|
アサルム
|
Asarum europaeum
|
アニス
|
Pinpinella anisum
|
アマ
|
Linum usitatissimum
|
アルニカ
|
Arnica montana
|
Aloe vera
|
|
Colchicum autumnale
|
|
Urtica dioica
|
|
ウィキョウ
|
Foeniculum vulgare
|
ウスベニタチアオイ
|
Althaea officinalis
|
Aristolochia clematitis
|
|
Arctostaphylos uva-ursi
|
|
エゾノチチコグサ
|
Antennaria dioica
|
オオグルマ
|
Inula helenium
|
オシダ
|
Dryopteris filix-mas
|
オトギリソウ
|
Hypericum perforatum
|
カシワ
|
Quercus robur
|
カノコソウ
|
Valeriana officinalis
|
Chamomilla matricaria
|
|
カンナビス
|
Cannabis sativa
|
キクニガナ
|
Cichorium intybus
|
キバナノクリンザクラ
|
Primula veris
|
Agrimonia eupatoria
|
|
クマツヅラ
|
Verbena officinalis
|
ゲンチアナ
|
Gentiana lutea
|
ゴボウ
|
Arctium lappa
|
コロハ
|
Trigonella foenum-graecum
|
ザクロ
|
Punica granatum
|
Salvia officinalis
|
|
Digitalis purpurea
|
|
Paeonia officinalis
|
|
ショウブ
|
Acorus calamus
|
シラカバ
|
Betula alba
|
スイバ
|
Rumex acetosa
|
スペインカンゾウ
|
Glycyrrhiza glabra
|
セイヨウアカネ
|
Rubia tinctorum
|
セイヨウオキナグサ
|
Anemone pulsatilla
|
セイヨウサンザシ
|
Crataegus oxyacantha
|
Taraxacum officinale
|
|
セイヨウトショウ
|
Juniperus communis
|
セイヨウニワトコ
|
Sambucus nigra
|
Achillea millefolium
|
|
セイヨウボダイジュ
|
Tilia grandifolia
|
Geranium robertianum
|
|
センタウリウム
|
Erythraea centaurium
|
ダイオウ
|
Rheum palmatum
|
ダイコンソウ
|
Geum urbanum
|
チミアン
|
Thymus vulgaris
|
ドイツスズラン
|
Convallaria majaris
|
トウガラシ
|
Capsicum annum
|
トウキンセン
|
Calendula officinalis
|
ドクニンジン
|
Conium maculatum
|
Fraximus excelsior
|
|
Capsella bursa-pastoris
|
|
ニガヨモギ
|
Artemisia absinthium
|
ニンジン
|
Daucus carota
|
ニンニク
|
Allium sativum
|
Veratrum album
|
|
ハッカ
|
Mentha sativa
|
ヒマ
|
Ricinus communis
|
Tussilago farfara
|
|
フラングラ
|
Rhamnus frangula
|
ヘラオオバコ
|
Plantago lanceolata
|
Atropa belladonna
|
|
ヘンルウダ
|
Ruta graveolens
|
ホップ
|
Humulus lupulus
|
Rosmarinus officinalis
|
|
メリッサ
|
Melissa officinalis
|
Viscum album
|
|
ヤナギ
|
Salix alba
|
Artemisia vulgaris
|
|
ラヴェンデル
|
Lavendula spica
|
レヴィスティクム
|
Levisticum officinale
|